سلام،امروز قصد دارم راجع به موضوعی که اغلب سالن های تکثیر طوطی ها را درگیر کرده یعنی، انگلهای خارجی در طوطی سانان مطلب بنویسم.
شپش ها و مایت ها در پرندگان انواع مختلفی دارند و در تعداد و شناخت صحیح آن اختلاف نظر وجود دارد و حتی هنوز تمامی گونه از انگل های خارجی پرندگان شناخته شده نیستند.
در ادامه سعی میکنم انواع مهم آنها را در پرندگان که اغلب در طوطی سانان نیز مشترک هستند بررسی کنم تا این مقاله به درد طیف بیشتری از افراد بخوره.
شپش پرندگان یا louse
گونه‌های شپش پرندگان شامل انواع متنوعی می‌باشند و جز انگلهای اختصاصی به شمار می‌آیند. به عبارت دیگر گونه‌های شپش پرندگان مختلف با یکدیگر متفاوت است با این حال احتمال انتقال به میزبان پرنده غیر معمول نیز وجود دارد. محل زندگی شپش‌ها بین پرها می‌باشد و از ضمائم پوست، پرها و گاهی ترشحات موجود تغذیه می‌کنند. تمام چرخه زندگی این انگل به طور کامل روی بدن پرنده می‌باشد. شپش پرندگان بر خلاف برخی از انواع شپش‌های پستانداران خاصیت خونخواری ندارند. همچنین با توجه به سازگاری بالای این انگل برای زندگی بر روی بدن پرندگان، قابلیت انتقال به سایر حیوانات و همچنین انسان را ندارد و در صورت جدا شدن از بدن پرنده طی مدت کوتاهی از بین می‌رود. اندازه تقریبی کوچکترین شپش‌ها نیم میلی متر است. بنابراین با چشم غیرمسلح قابل تشخیص هستند. شپش‌ها تخم‌های خود را بر روی پرها می‌چسبانند. تشخیص تخم‌ها نیز با چشم غیرمسلح دشوار نیست.
تشخیص آلودگی با شپس در صورت حضور تعداد بسیار زیادی انگل بر روی پرها به راحتی انجام میشود در غیر این صورت پیدا کردن تعداد کم شپش لا به لای پرها بی نهایت دشوار خواهد بود. زمانی که آلودگی با شپش بسیار زیاد باشد می‌تواند سبب بروز استرس و ناراحتی پرنده گردد ولی همان طور که گفته شد تشخیص چنین مورد بسیار ساده است. با این حال نگرانی بسیاری از صاحبان پرندگان با مشاهده خارش بدن، حضور شپش می‌باشد در حالی که چنین تصوری کاملاً اشتباه است و آلودگی با شپش اصولاً اهمیت بیماری‌زایی و علایم بالینی ندارد مگر در مورادی که آلودگی بسیار شدید و شپش در لا به لای پرها قابل مشاهده باشد. به عبارت دیگر عفونت با تعداد کم یا غیر قابل مشاهده فاقد علایم بالینی است.
مایت های پرندگان یا mit
مایت های پرندگان را میتوان به چهار زیر گونه تقسیم بندی کرد.
۱ مایتهای کیسه هوا
۲ مایت های پوست
۳ مایتهای پر و بال
۴ مایت های خون خوار
مایت دستگاه تنفسی یا کیسه هوا
جرب استرنوستوماتراکئاکلوم (Stemostomatracheacolum) جرب دستگاه تنفسی می‌باشد و ناحیه نای، ریه و کیسه‌های هوایی را آلوده می‌سازد. چرخه زندگی این انگل به طور کامل در بدن پرنده انجام میشود و در حالت بلوغ اغلب در نای انواع پرندگان از جمله برخی از انواع طوطی‌ها، قناری‌ها، فنچ‌ها به ویژه فنچ‌های گلیدن دیده میشود. علایم بالینی عفونت با این جرب شامل عطسه، سرفه، ترشحات بینی، تنفس با دهان باز است. تشخیص آن عملاً دشوار می‌باشد و با معاینه بسیار دقیق قابل تشخیص می‌باشد.
در نظر داشته باشید که این مورد را نباید با سرما خوردگی و عفونت ریوی اشتباه گرفت،در سرما خوردگی طوطی صدای خسخس پرنده در زمان نفس کشیدن شنیده میشود.
مایت های پوست
چرخه زندگی مایتهای مقیم پوست به طور کامل روی بدن پرنده می‌باشد. این جرب‌ها از لایه شاخی پوست تغذیه می‌کنند و با نقب زدن در پوست ایجاد خارش کرده و با تحریک لایه زاینده پوست، سبب افزایش ضخامت پوست می‌گردند. این وضعیت در اطراف چشم، منقار، پاها و مقعد قابل مشاهده است. در قناری‌ها و مرغ‌ها علاوه بر علایم گفته شده، فلس‌های روی انگشتان و ساق پا نیز برجسته‌تر از حالت عادی به نظر می‌رسند. از جمله شایع‌ترین گونه‌های این دسته از جرب‌ها، گونه کنیمیدوکوپتس پیله (Cnemidocoptes pilae) می‌باشد. رشد غیر طبیعی و زیاد منقار و ناخن‌ها می‌تواند به علت آلودگی با این دسته از جرب‌ها باشد. البته در چنین وضعیتی، علایم دیگری نیز از جمله افزایش ضخامت پوست و فلس‌ها مشاهده میشود.
مایت های پر و بال
چرخه زندگی این دسته از جرب‌ها نیز به طور کامل روی بدن پرنده انجام میشود. گونه‌های متعددی از این دسته از جرب‌ها شناسایی شده‌اند و هر یک قسمت مشخصی از پرها را مبتلا می‌سازند. محل زندگی آنها داخل محور اصلی پر و یا لا به لای رشته‌های پر (Barbules) می‌باشد. این گروه از جرب‌ها بسیار اختصاصی میزبان هستتند و بیماری‌زایی آنها در مواقع انتقال به میزبان غیر اختصاصی و یا عفونت شدید و حرکت جرب از پرها به سمت پوست امکان‌پذیر است. خورده شدن و بد شکلی پرها از علایم بیماری‌زایی این نوع انگل می‌باشد. از جمله شایع‌ترین گونه‌های این دسته از جرب‌ها میتوان به گونه‌های جرب دوبینییا (Dubinina spp) اشاره کرد که اغلب در مرغ عشق‌ها دیده میشود.
جرب‌های خونخوار
مایتهای خونخوار موجب کم خونی و خارش سطح بدن و کاهش رشد جوجه‌ها می‌شوند. جرب درمانیسوس (Dermanysus/ Red Mite) فقط طی شب فعال می‌باشد و روزها در شکاف دیوار و یا لوازم اطراف پنهان میشود. بنابراین برای شناسایی آن باید شب‌ها اقدام نمود. این نوع جرب قابلیت انتقال از انسان و سایر حیوانات را نیز دارد. این انگل فقط برای تغذیه روی بدن پرنده قرار می‌گیرد. بنابراین علاوه بر درمان پرنده، سم پاشی دوره‌ای محیط نیز ضروری است.
جرب اورنیتونیسون (Ornithonyssus Fowl Mite) مشابه جرب درمانیسوس می‌باشد با این تفاوت که به طور دایم روی بدن پرنده می‌باشد و چرخه زندگی خود را روی بدن پرنده کامل میکند و خارج از بدن پرنده مدت زیادی قابلیت بقا ندارد.
درمان قطعی شپش و مایت چیست؟
دوستان باید توجه داشته باشند که زمانی که شپش ها و مایت ها را به تعداد زیاد در لانه طوطی سانان میبینند، یقین داشته باشند که به حد کافی فراوان و زیاد شده اند.
برای این که از تعداد آنها اطمینان پیدا کنید میتوانید یکی از لانه ها را برداشته و روی بخاری قرار دهید، بعد از گرم شدن متوجه خواهید شد که چه اندازه سالن یا محیط شما درگیر این حشرات شده است.
من خودم از انواع اسپری های ایرانی و خارجی استفاده کرده ام اما چیزی که به صرفه باشد و زود هم حشرات را از پا در آورد یک برند استرالیایی هست که تخصصی صموم مخصوص پرنده ها و حیوانات تولید میکند؛
البته استفاده از برگ بو مادران و چوب تنباکو نیز بسیار کمک کننده است، اما استفاده از محلول کنسانتره از برند فیدُز بسیار اثر بخش و عالی است.
یکی دیگر از محصولاتی که به سختی میتوانید آن را در بازار پیدا کنید قطره پشت گردنی آیورلوکس مورنینگ بٍرد است که قابل افزودن به آب آشامیدنی پرنده نیز هست، برای تهیه این محصولاتی که در بالا گفتم میتوانید با طوطی ایرانی تماس بگیرید تا شما را برای خرید راهنمایی کنم.
در پستی جداگانه پس از تکمیل تحقیقات، شما را در جریان گیاهانی که میتوانند شپش ها و مایتها را از محل زندگی طوطی سانان دور کنند قرار خواهم داد.
با تهیه این گیاهان امید است که دیگر سالنهای پرورش دوستان دچار این حشرات موضی نگردند.
تا پست بعدی بدرود
