گاهی اوقات کسانی که از مار نگهداری می‌کنند می‌خواهند بدانند که جنسیت مارشان چیست. مشکل اینجا است که تعیین جنسیت مارها مانند خیلی دیگر از حیوانات، کار ساده‌ای نیست. مارهای نر و ماده از نظر ظاهری شبیه هم هستند. با این حال، با کمی تجربه راه‌هایی برای تشخیص جنسیت وجود دارد.
اخطار: تعیین جنسیت مارها به روشهای زیر صرفا توسط افراد با تجربه یا دامپزشکان متخصص انجام می‌گیرد. اگر مبتدی هستید و قصد تعیین جنسیت مار خود را دارید، حتما از یک فرد با تجربه یا دامپزشک متخصص کمک بگیرید تا روش کار را به شما توضیح دهد. در صورت درست عمل نکردن، امکان آسیب دیدن مار وجود دارد.
خصوصیات دم
مارهای نر دارای یک جفت همی‌پنیس (اندام جنسی) لوله‌مانند هستند که به طور معمول در داخل بدن آنها قرار دارد. آنها در واقع دو آلت تناسلی کوچک هستند که در داخل دم مار قرار گرفته‌اند. مارهای ماده همی‌پنیس ندارند.
همی‌پنیس‌ها در زیر مقعد و در امتداد دم در دو سمت مختلف قرار دارند.
از آنجایی که اندام جنسی در داخل بدن مار نر قرار دارد، ممکن است در نگاه اول متوجه آن نشوید. با این حال، سرنخ‌هایی وجود دارد. شما می‌توانید با بررسی شکل و طول دم به این نکته پی ببرید که مار مورد نظر نر است یا ماده.
مارهای نر نسبت به همتایان ماده خود دم (بخشی از بدن مار که از مقعد آغاز میشود) ضخیمتر و بلندتری دارند که رفته رفته از ضخامت آن کاسته شده و در قسمت انتهایی باریک میشود. مارهای ماده دارای دم باریک‌تر و کوتاه‌تری هستند که در قسمت نوک مخروطی‌شکل میشود.
اگر مارهای نر و ماده را کنار هم بگذارید، تفاوت‌ها واضح‌تر می‌شوند. بنابراین، اگر یک جفت مار نر و ماده نداشته باشید، تشخیص جنسیت مار دشوار خواهد بود. به همین دلیل، باید از روشهای دقیق‌تری به جز نگاه کردن به دم مار به جنسیت این حیوان پی ببریم.
پراب (Probing)
روش پراب با وارد کردن یک میله فلزی باریک در داخل مقعد مار انجام می‌گیرد. میله‌ها را در مارهای نر، به دلیل وجود همی‌پنیس‌ها، تا عمق بیشتری می‌توان فرو کرد.
پراب در مارهای ماده زیاد جلو نمی‌رود، چون فضای زیادی برای حرکت به سمت دم ندارد. مارهای ماده تنها یک فضای کوچک برای غدد عطری دارند.
دو جوراب بلند را در داخل دم یک مار نر تصور کنید که دهانه آنها در مقعد باز میشود. این اساسا تصویر همی‌پنیس است. اگر مار نر باشد، پراب به آسانی به سمت دم حرکت میکند و به یکی همی‌پنیس‌های دو طرف بدن مار می‌رسد.
اگر مار ماده باشد، پراب تنها در مقیاس یک تا سه جلو می‌رود.
اگر مار نر باشد، پراب در مقیاس 9 تا 15 پیش می‌رود.
در مقیاس پراب، تفاوت بین جنس نر و ماده بسیار چشمگیر است. در مارهای بزرگ‌تر مثل این می‌ماند که پراب داخل یک جیب افتاده باشد.
بررسی از طریق پراب تنها در شرایطی صورت می‌گیرد که کسی مار را ثابت نگه دارد. همچنین باید از یک پراب با اندازه مناسب استفاده کنید و از دقت و اعتماد به نفس کافی برخوردار باشید. قطعا نمی‌خواهید به مار خود آسیب بزنید. اگر مطمئن نیستید بتوانید این کار را به صورت ایمن انجام دهید، بهتر است وارد عمل نشوید.
ترکاندن همی‌پنیس
اگر با معنای «ترکاندن» همی‌پنیس آشنایی نداشته باشید، این اصطلاح ممکن است شما را بترساند. از نظر فنی، ترکاندن به این معنی است که همی‌پنیس‌ها را به طور موقت وارونه کنید تا از دم بیرون بزنند (این عمل پرولاپس همی‌پنیس نام دارد).
برای انجام این کار باید با انگشت یک فشار محکم اما آرام به زیر معقد مار وار کنید تا همی‌پنیس بیرون بزند. اگر درست عمل کنید، همی‌پنیس ظاهر میشود.
این روش معمولا در مارهای کوچک مثل پایتون جواب می‌دهد و اگر به شکل صحیح انجام نشود، می‌تواند به مار آسیب بزند. ترکاندن روش مطلوبی برای تعیین جنسیت یک مار نیست، چون انجام آن دشوار است. همچنین، اگر همی‌پنیس بیرون نزند مشخص نیست کارتان را درست انجام نداده‌اید یا اینکه با یک مار ماده طرف هستید.
